سلام!

^{همان طور که می دانید کسانی در مدرسه هستند که خیلی اصرار دارند همه قبول کنند که مدرسه عالی برای ایران در حکم دانشگاه الازهر مصر است! و با آب و تاب وصف ناشدنی این ادعا را در بوق و کرنا می کنند و مخصوصا این جمله را در حضور مسوولان نظام بارها تکرار کرده اند. البته ما که بخیل نیستیم و اصلا از خدا می خواهیم که روزی این ادعا با واقعیت منطبق شود؛ ولی برای آشنایی شما با دانشگاه الازهر مصر و قضاوت بهتر شما نسبت به این ادعا توجه شما را به مطلب ذیل جلب می کنیم. (خدا بگم با آدم دروغ گو چه کار کنه!!!) در ضمن این هم آدرس اینترنتی دانشگاه الازهر http://www.alazhar.org هرکس آدرس اینترنتی مدرسه عالی را پیدا کرد برای ما بفرستد تا جایزه نفیسی را به او تقدیم کنیم. (گشتیم نبود؛ نگرد نیست!!!)}

ساختمان مسجد الازهر بعد از تصرف مصر توسط جوهر، سردار سپاهیان خلیفه فاطمی؛ معزالدین در روز 24 جمادی الاولی 359 هـ . ق (آوریل 970 م) آغاز گردید و در رمضان 361 هـ. ق (ژوئن 972 م) پایان یافت.
الازهر صرفاً یک عبادتگاه محلی نبوده، بلکه مسجد جامع شهر نیز بوده است. در این مسجد بود که سپهسالار اسلام موعظه می‌کرد و در خلال خطبه‌های نماز جمعه، بیانیه‌های لازم را صادر می‌نمود و جلسات محاکم شرع و گردهمایی برای تنظیم امور مالیاتی برگزار می‌گردید.
در قسمت‌های اندرونی مسجد جامع، اسناد مهم نگهداری می‌شد و در شبستان و صحن آن حوزه‌های درس تشکیل می‌گردید.

نخستین درس فقه در الازهر

با توجه به این‌که خلافت فاطمی یکی از شاخه‌های جنبش زیرزمینی اسماعیلی بوده است و انقلابیون اسماعیلی در سال‌های اول فعالیت از چنان قدرتی برخوردار نبودند که بتوانند سپاهیانی را نگهداری کنند؛ از این رو یک نظام عقیدتی نیرومند با سلسله مراتب، ازرُعایا و مبلغان به وجود آوردند تا پیروان تازه را به سوی خود جلب کنند. بدین جهت قاضی علی بن نعمان؛ قاضی القضات فاطمیان در دوران خلافت عزیز، کتاب «دعائم الاسلام» و «الاقتصاد» را درباره احکام فاطمیان تألیف نموده و در مسجد جامع الازهر تدریس می‌کرد. در زمان عزیز؛ خلیفه فاطمی به دستور وی برای همه فقیهان حاضر در کلاس‌ها مقرری تعیین کردند و در کنار جامع الازهر حجره‌هایی را برای سکونت آنان ساختند. اقامت و تحصیل و دریافت حقوق علما در محل الازهر در سال 378 هـ . ق صورت گرفت.

الازهر و سلسله ایوبی

در سال 569 هـ . ق (1171 م) سلسله ایوبیان توسط صلاح الدین؛ وزیر ابومحمد عبد الله عاضر فاطمی پایه گذاری شد. در این دوران در مصر حوزه‌های بسیاری ساخته شد تا تعالیم سنّیان را جایگزین نظام فاطمیان کنند.
صلاح الدین، اصول فقه شافعی را رسمیت داد که به موجب آن برگزاری نماز جمعه در چند مسجد مختلف یک شهر مجاز نبود؛ به همین دلیل در دوران صلاح الدین و حکومت ایوبیان، در الازهر نماز جمعه برگزار نگردید.
در این دوران بسیاری از زیور آلات الازهر برای تأمین مخارج ارتش فروخته شد و به جهت تأسیس مدارس جدید برای آموزش فقه اهل سنّت، الازهر به دوره افول خود رسید.
حکومت ایوبیان از سال 567 هـ . ق (1171م) تا 650 هـ . ق (1252م) ادامه یافت. و در این سال حکومت ایوبیان توسط یکی از ممالیک آسیایی به نام عز الدین آبیک، منقرض گشته وسلسله ممالیک برجی جایگزین آن گردید.

الازهر و ممالیک برجی

در سال 784 هـ . ق (1382م) ممالیک برجی اختیار مملکت را به دست گرفتند این طایفه چون بر خلاف ممالیک سابق ـ که در کنار نیل سکونت داشتند ـ در برج قرار داشتند به ممالیک برجی مشهور شدند.
در این دوران به علم و دانش اندوزی توجه شد و مدارک و بناهای گذشته تعمیر و بازسازی گردید و همچنین در این دوران بود که اهل تصوّف مورد توجه و تشویق قرار گرفتند و مستقیماً در الازهر نفوذ پیدا کردند.

الازهر در دوران عثمانی

با ورود ترکان عثمانی به قاهره که به غارت شهر روی آوردند، الازهر از غارت در امان ماند؛ به طوری که در سال‌های 924 و 925 هـ . ق. (1518 و 1519م) الازهر نیز در کنار برخی مراکز درسی به عنوان یکی از مکان‌های تدریس انتخاب شد. موقعیت و جایگاهی که الازهر در دوران عثمانی به آن دست یافت تا حدود زیادی بدین جهت بود که در این دوران، استادان و فارغ التحصیلان الازهر، اعضای برجسته فقهایی بودند که حکومت مرکز عثمانی در مصر برای قضاوت ـ طبق احکام چهار مذهب سنی ـ برگزیده بود.
در اواخر قرن یازدهم هجری (هفدهم میلادی) بود که مقامات دولتی سمت «شیخ» الازهر را دایر کردند. اولین نامزد برای این سمت نام شیخ محمد عبدالله الخرشی ثبت شده است.
در دوران عثمانی، در بین مدرسین الازهر نوآوری علمی بسیار کم دیده می‌شد و اکثر مدرسین این دوره معتقد بودند، هدف از آموزش این است که آنچه نسل‌های پیشین در محضر اهل علم آموخته‌اند به دانشجویان خود و به نسل بعدی منتقل کنند.
در قرن دوازدهم هجری (هجدهم میلادی)، الازهر یک دانشگاه واقعی به معنای امروز نبود، بلکه نهادی متشکل از مسجد و مدرسه به شمار می‌رفت که آموزش به روش قرون وسطایی در آن رایج بود.

آغاز فصل نوین

اشغال مصر توسط فرانسه در سال 1213 هـ . ق (1798م) را می‌توان آغاز فصل نوین برای مصر و الازهر نام برد؛ دورانی که الازهر از شیوه آموزش قرون وسطایی به آموزش پیشرفته روی آورد و به واسطه آشنایی با علوم اروپایی، آموزش رشته‌های نوین غیردینی را نیز پایه‌گذاری نمود.
در این سال‌ها بود که ناپلئون توانست با جلب رضایت علمای الازهر، قاهره را به تصرف خود درآورد و برای راضی نگهداشتن علمای الازهر «انستیتوی مصر» را ایجاد کرد؛ از این طریق بود که متخصصین فرانسوی توانستند نظریات فنی خویش را ارائه دهند. بناپارت در مراسم عید میلاد حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) شرکت کرد و درباره امور سیاسی با دانشمندان به بحث و گفتگو نشست.
از مهم‌ترین تغییرات انجام گرفته در الازهر را می‌توان آشنایی علمای الازهر با علوم جدید دانست. ناپلئون همراه خود دانشمندانی را به مصر آورده بود که در چاپ تبحّر داشتند و همچنین ماموریت داشتند که مصریان را به هنرهای زیبا و باستان شناسی علاقمند کنند.
آن‌ها همچنین کتاب‌ها و ابزارهای علمی خویش را نزد استادان دانشگاه الازهر به نمایش گذاشتند و با آزمایش‌های شیمیایی خود اعجاب آن‌ها را برانگیختند.

دوران جدید الازهر

در سال 1299 هـ .ق (1882م) مصر به جهت عدم توانایی در پرداخت بدهی خود به اروپائیان توسط قوای انگلیسی اشغال شد.
یکی از اصلاح طلبان مطرح در این دوران، محمد عبده، یار دیرین سید جمال الدین اسد آبادی بود که به جهت مصاحبت با سید جمال الدین و آشنایی با فرهنگ اروپایی از طرفداران بیداری مسلمانان سراسر جهان اسلامی بود و بدین جهت نیز از نوخواهان مذهبی قرن خود به شمار می‌آمد و افکارش در بین مسلمانان بسیاری از ممالک اسلامی نفوذ داشت. محمد عبده پس از حوادثی چند و تبعید به کشورهای اروپایی در سال 1305 هـ . ق (1888م) توانست مقام مفتی اعظمی مصر را به دست آورد.
طرح‌های او برای توسعه الازهر جنبه علمی داشت؛ وی خواهان تنظیم برنامه درسی ثابت شد که جایگزین کلاس‌های پراکنده مدرسین مختلف شود و در تمام دروس برگزاری آزمون‌های سالانه را ضروری دانست.

الازهر در قرن بیستم

با شروع قرن بیستم، اصلاحات دینی و نظام اداری الازهر سرعت بیشتری گرفت. با تصویب قانون جدید در تاریخ 21 جمادی الآخر 1349 (پانزدهم نوامبر 1930م) اساس و سازمان برنامه‌های الازهر دگرگون شد و به یک دانشگاه واقعی تبدیل گردید.
طبق این قانون، اداره کلاس‌های دوره ابتدایی و متوسطه از اختیار مساجد خارج و سرپرستی آن‌ها به یکی از نهادهای وابسته به الازهر واگذار شد؛ این مدارس به «المعاهد الدینیه» مشهور شدند.
تعلیمات عالی بین سه دانشکده تقسیم گردید:

ـ دانشکده اصول دین.
ـ دانشکده شریعت اسلامی.
ـ دانشکده زبان عربی.

در این سال‌ها رئیس دانشگاه به منظور ایجاد ارتباط میان الازهر و نقاط مختلف جهان برنامه‌های گوناگونی را اجرا کرد که از جمله: ارسال هیأت‌هایی برای نشر اطلاعات صحیح و دقیق درباره اسلام به کشورهای چین، ژاپن، حبشه، آفریقای جنوبی و دیگر نقاط جهان بود.
از دیگر اقدامات این دانشگاه چاپ مجله «نور الاسلام» از سال 1349 هـ . ق (1930م) می‌باشد که؛ چند سال بعد نام این مجله به «الازهر» تغییر یافت. در این نشریه، اخبار، خطبه‌ها، مقاله‌های قرآنی و مسایل جهان اسلام چاپ می‌شود.

وظایف الازهر

مطابق بیانات شیخ کنونی الازهر، رسالت این مرکز، روشنگری افکار، ارشاد و همکاری با مقام‌های علمی جهان، جهت تبادل آراء و مشاوره است که بر مبنای اصول و روش پذیرفته شده انجام می‌گیرد. این مرکز علاوه بر امر تبلیغ، وظایف بخصوصی را نیز به شرح زیر عهده دار است:

1. آموزش

اصلی‌ترین وظیفه الازهر از زمان تأسیس تا کنون آموزش است. در الازهر دو نوع آموزش وجود دارد: یکی آموزش دینی، صرف، علوم قرآن، حدیث، فقه، اصول ، فلسفه و دیگر علوم دیگری چون: نجوم و ریاضیات و ... است.
نوع دیگر آموزش در الازهر، تحصیلات دانشگاهی است که آموزش‌های دانشگاهی با تخصص‌های مختلف در پزشکی، مهندسی، ریاضیات، شیمی، فیزیک، اقتصاد و غیر آن را دربرمی‌گیرد.

2. فتوی

قشرهای مختلف مردم، سؤال‌های خود را به الازهر می‌فرستند تا پاسخ شرعی دریافت کنند، هر چند الازهر برای دولت به عنوان یک مرکز رسمی صدور فتوا شناخته نمی‌شود. بلکه فتواهای رسمی خواسته شده را مرکزی به نام دار الافتاء صادر می‌کند.

3. نقش سیاسی

الازهر در حوادث گوناگون سیاسی موضع گیری‌هایی نیز داشته است. این مرکز در مسئله فلسطین، درباره اسرائیل و برخی رویدادهای همسو با سیاست‌های دولت دارای دیدگاههایی بوده است.

4. تبلیغ

تبلیغ از وظایف عمده الازهر بوده و اساساً این مرکز به جهت تربیت و آماده سازی مبلغان و مروجان دینی شکل گرفته است. در الازهر کمیته عالی تبلیغ اسلام تشکیل شده و مبلغان و سخنرانانی که از آن‌جا فارغ التحصیلان شده‌اند توسط کمیته سازماندهی می‌شوند.
الازهر علاوه بر پوشش دادن امر تبلیغ در داخل و خارج از کشور در مناسبت‌های خاص، اقدام به صدور اطلاعیه‌ها و نشریات از طریق مجله الازهر نموده یا بولتن‌هایی خبری در اختیار علما و اندیشمندان و استادان الازهر و دیگران قرار می‌دهد.

ساختار سازمانی جامع الازهر

الازهر طبق تصویب دولت در سال 1961م، مجموعه‌ای علمی و اسلامی است که به حفظ، بررسی، تبیین و نشر میراث اسلامی می‌پردازد و در راه روشن ساختن حقیقت اسلام و آثار آن در پیشرفت بشر و بالا بردن تمدن گام بر می‌دارد.
الازهر دارای ساختار زیر است:

الف) شورای عالی الازهر متشکل از:

ـ امام اکبر شیخ الازهر، رئیس شورا
ـ وکیل الازهر
ـ رئیس دانشگاه
ـ دبیر کل مجمع پژوهش‌های اسلامی
ـ مشاور حقوقی
ـ دبیر کل شورای عالی

ب) سازمان‌های تحت نظارت شورای عالی الازهر متشکل از:

ـ کتابخانه
ـ مجله الازهر
ـ کمیته فتوا
ـ پژوهشکده تحقیقات اسلامی
ـ مدیریت عالی تحقیقات و ...

کتابخانه الازهر: این کتابخانه در سال 1896م در زمان شیخ محمد عبده تاسیس گردید و کتاب‌های پراکنده در رواق‌های مختلف الازهر را در یک جا گردآورد. در این کتابخانه هم اکنون بیش از نیم میلیون نسخه کتاب است که بیش از 40000 نسخه کتاب خطی و نادر را شامل می‌شود. کتابخانه الازهر دومین کتابخانه بزرگ مصر بعد از کتابخانه دار الکتب المصریّه است.
کمیته فتوی: در سال 1354 هـ . ق (1935م) به دستور مرحوم شیخ مصطفی المامقی کمیته‌ای به نام فتوی و حل مسائل تأسیس گردید. که متشکل از رئیس و دوازده عضو متخصّص از چهار فرقه مشهور اهل سنّت تشکیل گردید. کمیته فتوی دارای شعبه‌های متعدّد در استان‌های مختلف است.
دبیرخانه فنی پژوهشکده تحقیقات اسلامی: این مرکز از مهمترین وظایفش نظارت بر عملکرد پژوهشکده تحقیقات اسلامی و کمیسیون‌های وابسته است. نظارت بر چاپ و نشر تدارک کنفرانس‌های سالانه از جمله فعالیت‌های مرکز یاد شده است.
در الازهر مدیریت جداگانه‌ای نیز وجود دارد که به چاپ و نشر و ترجمه قران کریم نظارت دارد.
اداره مرکزی مؤسسات الازهر: متشکل از معاونان متعدد است که ناظر بر امور آموزش، امور مناطق، خدمات بوده و وظیفه اداره کل امور قران، اداره کل آموزش مقدماتی در مراحل مختلف را بر عهده دارد.
این مرکز به دلیل خدمات دهی بر دانشجویان مسلمان خارجی، اداره شهرکی تحت عنوان «شهرک دانشجویان مسلمان» را نیز عهده دار است.

دانشگاه الازهر

دانشگاه الازهر در سال 1961 تأسیس شد. تحصیلات عالی و پژوهش‌هایی که به الازهر مربوط است به دانشگاه محول شده است. دانشگاه علاوه بر رشته‌های دینی در رشته‌های فیزیک، پزشکی، مهندسی نیز فعالیت آموزشی دارد.
دانشکده‌های دانشگاه الازهر به دو قسمت فقه مردان و زنان شکل گرفته و در شهرهای متعدّد دارای شعبات است. رشته‌های تحصیلی دانشکده‌ها با توجه به تناسب و توانایی‌های مردان و زنان طراحی و تنظیم یافته است.
دانشگاه الازهر برای پذیرش دانشجو دارای مفرّرات خاصی است و سالانه هزاران نفر از دانشجویان خارجی را جهت تحصیل در رشته‌های مختلف پذیرش می‌کند.
از جمله دانشکده‌های این دانشگاه عبارتند از:

1. دانشکده فقه و قانون اسلامی
2. دانشکده الهیات اسلامی
3. دانشکده زبان عربی
4. دانشکده مقالات عربی و اموی
5. دانشکده دعوت اسلامی
6. دانشکده اقتصاد
7. دانشکده آموزش و پرورش
8. دانشکده زبان و ترجمه
9. دانشکده علوم
10. دانشکده روانشناسی
11. دانشکده دندانپزشکی
12. دانشکده مهندسی
13. دانشکده کشاورزی
14. دانشکده پزشکی

این دانشگاه اکنون با بسیاری از دانشگاه‌های جهان اسلام از جمله حوزه‌های علمیه شیعه ارتباط دارد. تاکنون از طرف حوزه علمیه قم گام‌های مفیدی جهت تعامل و همکاری با آن برداشته شده است.

حالا بگید نظر شما چیه؟!